Obowiązkowe ubezpieczenie OC rolników a odszkodowanie

Rolnikiem w rozumieniu ustawy jest osoba, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne. Zatem obowiązek ubezpieczenia dotyczy nie tylko właścicieli gospodarstw, ale także osób będących ich posiadaczami (np. dzierżawców, najemców).

Z kolei gospodarstwo rolne to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniami:

• przekraczający łącznie powierzchnię 1,0 ha, podlegający w całości lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym,
• o dowolnej powierzchni jeżeli prowadzona jest na nim produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ze względów praktycznych warto pamiętać, że w myśl ustawy o podatku rolnym:

opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Z kolei definicja działalności rolniczej, wg ustawy mówi, że:

za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb.

Zwolnienia od podatku rolnego ujęte zostały w art. 12 ustawy o podatku rolnym.

Działami specjalnymi produkcji rolnej w myśl art. 2 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są:

• uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

Uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach mniejszych niż wielkości określone w załączniku nr 2 do tejże ustawy nie stanowią natomiast działów specjalnych produkcji rolnej.

Wskazane przepisy mają duże znaczenie w przypadku wątpliwości, czy dana osoba zobowiązana jest do zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub braku informacji o jej ubezpieczeniu (np. w przypadku odmowy ich udzielenia) - mówi Tomasz Socha z firmy Campter zajmującej się odszkodowaniami.

Zakres ubezpieczenia OC rolników

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników obejmuje zdarzenia stanowiące następstwa zawinionego działania lub zaniechania rolnika, osoby pozostającej z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoby pracującej w jego gospodarstwie rolnym jeżeli:

• osoby te są zobowiązane do odszkodowania za wyrządzoną szkodę,
• szkoda powstała w związku z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego,
• szkoda powstała:
  • na skutek śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, utraty, zniszczenia bądź uszkodzenia mienia lub
  • w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych (silnikowych, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, z wyłączeniem ciągnika rolniczego [podlegającego ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – przyp. aut.], będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa.

Powyższe warunki muszą zostać spełnione łącznie.

Zaznaczyć jednocześnie należy, że jednym z celów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolnika jest niejako gwarancja zaspokojenia roszczeń osób poszkodowanych. W praktyce często zdarza się bowiem niewłaściwe pojmowanie charakteru tego ubezpieczenia.

W ramach ubezpieczenia chroniona jest odpowiedzialności cywilna zarówno rolnika jak i każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa - zaznacza Tomasz Socha.

Toteż na wskazanej podstawie sam rolnik może wystąpić z roszczeniami odszkodowawczymi, o ile został poszkodowany przez osobę pracującą w jego gospodarstwie i zdarzenie wywołujące szkodę miało związek z tymże gospodarstwem.

W odwrotnej sytuacji, czyli kiedy to z winy rolnika poszkodowana zostanie osoba wykonująca pracę w gospodarstwie, również może ona domagać się odszkodowania.

Podkreślić zarazem należy, że w powyższych sytuacjach roszczenia mogą dotyczyć tylko szkód związanych ze śmiercią, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia.

Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody w mieniu:

• wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie rolnym lub pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym;
• wyrządzone osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracującym w jego gospodarstwie rolnym;

Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń został wyłączony również w stosunku do szkód:

• spowodowanych przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt;
• w mieniu, spowodowanych wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą ubezpieczeniem albo wykonywaniem usług, jeżeli wskutek tych wad nastąpiła szkoda na osobie, zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności tylko wtedy, gdy osoba objęta ubezpieczeniem wiedziała o tych wadach;
• powstałych wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do użytkowania, przechowania lub naprawy;
• polegających na utracie gotówki, biżuterii, dzieł sztuki, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i innych;
• polegających na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska;
• wynikłych z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także kar lub grzywien związanych z należnościami wobec budżetu państwa.

Na koniec warto również zwrócić uwagę na kwestię roszczenia regresowego, z którym ubezpieczyciel może wystąpić do sprawcy szkody celem „odzyskania” wypłaconego odszkodowania. Uprawnienie takie przysługuje zakładowi ubezpieczeń, jeżeli sprawca wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie: po użyciu alkoholu, nietrzeźwości, po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.