Umowy kredytów we frankach szwajcarskich od lat stają się przedmiotem spraw w sądach. Kredytobiorcy, którzy czują się oszukani przez banki, pozywają je do sądu, za w ich mniemaniu niedozwolone klauzule. Czy takimi klauzulami są mechanizmy waloryzacji?
Mechanizm waloryzacji to tryb przeliczania kredytu walutowego na złotówki oraz obliczania kolejnych rat kapitałowo-odsetkowych do spłaty. W polskich umowach kredytowych banki stosowały dwa mechanizmy: kredytów indeksowanych CHF oraz kredytów denominowanych w CHF.
Czym jest mechanizm waloryzacji?
W umowach kredytowych, w których kredyt był zaciągany w walucie obcej, na przykład we frankach szwajcarskich, zapisany jest odpowiedni mechanizm waloryzacji zobowiązania. Trzeba podkreślić, że kredyt walutowy - indeksowany do CHF, jest w rzeczywistości kredytem udzielonym i wypłaconym klientowi w złotówkach, waloryzowanym do kursu franka szwajcarskiego. Waloryzacja zaś jest uzależnieniem spłaty kredytu od bieżącego kursu CHF.
W wyniku zastosowanego mechanizmu waloryzacji kredyt uzależniony jest od kursu franka szwajcarskiego. Jest to i było dopuszczalne, na podstawie art. 385(1) § 2 Kodeksu cywilnego. Stanowi on, że „Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości”. Dlatego powiązanie wysokości kredytu i rat kapitałowo-odsetkowych z aktualnym kursem CHF nie jest wyrazem złamania polskiego prawa.
Dwa mechanizmy waloryzacji
Banki przy udzielaniu zobowiązań kredytowych we frankach szwajcarskich, mogły stosować jeden z dwóch mechanizmów waloryzacji:
- Kredyt indeksowany CHF - bank zobowiązywał się do udzielenia kredytu w kwocie wyrażonej w PLN, a następnie przeliczał na sumę CHF według kursu kupna franka z dnia wypłaty kredytu. Tak wyliczona suma służyła jako baza przeliczeniowa, pomniejszana o dokonywane spłaty w toku uiszczania kolejnych rat. Kolejne raty kredytowe wyrażane są przy takich kredytach w CHF, według bieżącego kursu sprzedaży CHF.
- Kredyt denominowany w CHF - bank zobowiązywał się do udzielenia kredytu w kwocie wyrażonej w CHF, a zapisy umowne przewidywały, że faktycznie kredyt zostanie wypłacony w złotówkach po kursie zakupu franków obowiązującym w dniu wypłaty kredytu.
Kwestionowanie mechanizmów waloryzacji
Kredytobiorcy kredytów we frankach szwajcarskich często podnoszą kwestię mechanizmu waloryzacji zastosowanego w umowie kredytowej w sądach, wnosząc o uznanie ich za postanowienia abuzywne. Zarzucają bankom zbyt dużą swobodę w kształtowaniu kursów CHF w tabelach obowiązujących kredytobiorców. Sądy przychylają się nierzadko do uznania za niedozwolone klauzul, według których ustalane były kursy walut obcych w umowach, które wpływały później na wysokość rat klientów oraz wyznaczały pierwotną wysokość zadłużenia. Nie zawsze jednak tak się dzieje, a wszystko zależy od indywidualnej umowy kredytowej, jaką podpisał klient.
AUTOR ARTYKUŁU