Zjawisko polegające na wyłudzaniu podatku od towarów i usług w ostatnich lat urosło w naszym kraju do poważnego problemu ekonomicznego i społecznego. Przestępstwa fakturowe zaliczane do tego grona znalazły swoje miejsce w Kodeksie karnym, gdzie określono kary, jakie grożą przestępcom, którzy się ich dopuszczają. Czy są adekwatne do strat, jakie z tytułu przestępstw fakturowych ponosi budżet państwa, a które liczone są w dziesiątkach miliardów złotych rocznie?
Nawet 25 lat więzienia może grozić przestępcom na mocy nowelizowanych właśnie przepisów Kodeksu karnego za popełnienie przestępstwa fakturowego.
Pojęcie przestępstw fakturowych
Przestępstwa związane z fakturami i podatkiem VAT umieszczone są w przepisach Kodeksu karnego, choć uprzednio miały swoje miejsce w Kodeksie karnym skarbowym. Taka zmiana, jak wyjaśniono w uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 10 lutego 2017 roku, wynikała z tego, że zjawisko wyłudzenia podatku od towarów i usług stało się bardzo poważne. Wprowadzono więc pojęcie występków i zbrodni tzw. fakturowych, inaczej nazywanych przestępstwami VAT-owskimi.
Są to przestępstwa zakwalifikowane do rozdziału XXXIV Kodeksu karnego, jako Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów. Rodzajowym przedmiotem ochrony w ich przypadku jest wiarygodność dokumentów, które mogą się znaleźć lub są już używane w obrocie publicznym.
Przywołując ustawową definicję z art. 115 § 14 Kodeksu karnego, faktura jest dokumentem, o którym mówi ustawa o VAT, czyli dokumentem w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierającym dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie.
Przy przestępstwach fakturowych sama faktura staje się przedmiotem zabronionej czynności wykonawczej. W przypadku przestępstwa z art. 270a Kodeksu karnego czynność ta ma postać fałszerstwa materialnego, które godzi w autentyczność dokumentu, do wystawienia którego dany podmiot nie ma prawa lub polega na użyciu fałszywego dokumentu. Przedmiotem ochrony na gruncie tego typu przestępstw jest autentyczność i związana z nią bezpośrednio wiarygodność sporządzonej faktury VAT.
Jakie kary za przestępstwa fakturowe?
W Kodeksie karnym nie tylko określono, co należy rozumieć pod pojęciem przestępstw fakturowych, ale też ustalono, jakie kary za nie grożą. Warto podkreślić, że zgodnie z aktualnie obowiązującym art. 270 Kodeksu karnego, „kto w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu”.
Rząd zapowiada nowelizację Kodeksu karnego w zakresie dotyczącym fałszowania faktur i posługiwania się fałszywymi fakturami. Jeśli nowe przepisy wejdą w życie, wówczas karę grzywny czy karę ograniczenia wolności przy przestępstwach fakturowych będzie można orzekać już wyłącznie na zasadach ogólnych.
Zgodnie z nowelizacją, jeśli przy przestępstwie fakturowym wartość wykazana na fakturze będzie większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości (obecnie to 5 mln zł), bądź fałszerz z popełniania regularnie przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, to kara pozbawienia wolności wyniesie od 3 do 20 lat. Takie same kary będą grozić za wystawianie i używanie faktury, poświadczając w nich nieprawdę co do okoliczności faktycznych, mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości podatku.
Zmianie ulegnie w najbliższej przyszłości także treść art. 277a Kodeksu karnego. Po wejściu w życie nowych przepisów, jeśli sfałszowane faktury będą opiewały na kwoty wyższe niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości (obecnie 10 mln zł), kary pozbawienia wolności wyniosą od 5 do 25 lat.
AUTOR ARTYKUŁU