Jak prawidłowo ustalać stawkę VAT?

Ustalanie prawidłowej stawki VAT ułatwi nowa Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług oparta na nomenklaturze scalonej. Przedsiębiorcy mający wątpliwości co do prawidłowej stawki VAT mogą skierować zapytanie o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej. 

Stawka podstawowa VAT
W Polsce obowiązuje jedna podstawowa stawka VAT w wysokości 23 proc. Dlatego w większości przypadków można z dużą dozą prawdopodobieństwa uznać, że prawidłową stawką VAT dla towarów i usług jest właśnie 23 proc. Jeśli towar kosztuje netto 100 zł, to wraz z podatkiem VAT będzie kosztować 123 zł. Podatnicy VAT czynni zobowiązani są do doliczenia kwoty podatku do każdej sprzedawanej usługi lub towaru.

Ustawowa stawka VAT podstawowa wynosi 22 proc., ale została ona podwyższona do poziomu 23 proc. od 2010 roku, na mocy ustawy z dnia 26 listopada 2010 roku. Początkowo 23-procentowy VAT miał obowiązywać do 1 stycznia 2014 roku, ale później przedłużono jego obowiązywanie do końca 2016 roku. Prawo i Sprawiedliwość nie powróciło do stawki pierwotnej i znów przedłużyło czas obowiązywania 23-proc. VAT-u do 31 grudnia 2018 roku. Kolejną ustawą związaną z utrzymaniem podwyższonego podatku VAT była ustawa z 22 listopada 2018 roku, a jej przepisy uzależniły okres stosowania podwyższonych stawek podatku VAT od wskaźników:

• Relacja państwowego długi publicznego netto do PKB.
• Suma corocznych różnic pomiędzy wartością relacji wyniku nominalnego do PKB.
• Poziom średniookresowego celu budżetowego.

By VAT był naliczany według stawki podstawowej 22 proc., dług publiczny pomniejszony o wartość środków finansowych w gotówce państwa ma utrzymywać się powyżej 43 proc., a różnica między deficytem sektora finansów publicznych, a określonym w Programie Konwergencji celem budżetowym, będzie większa niż 6 proc. PKB.
Jednak zdarzają się również przypadki, w których zastosowanie znajduje stawka VAT obniżona. Obecnie stawka obniżona wynosi nie 7 proc., tylko 8 proc. Ona również ma ulec obniżeniu wraz ze stawką 23 proc. VAT prawdopodobnie od 1 stycznia 2022 roku.

Kiedy zastosować obniżoną stawkę VAT?
W przepisach ustawy o VAT przewidziano cztery stawki obniżone na towary i usługi w wysokości:

• 8 proc.,
• 5 proc.,
• 3 proc.,
• 0 proc.

Takie wartości można stosować w stosunku do określonych towarów i usług, jakie opisane są w załączniku do ustawy o VAT oraz w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania stawek obniżonych z 23 grudnia 2013 roku.
Może się zdarzyć, że transakcja w obrocie gospodarczym w ogóle nie będzie opodatkowana żadną ze stawek VAT. Będzie miało to miejsce, gdy obrót jest zwolniony z opodatkowania na podstawie przepisów o VAT (oznaczenie ZW), albo też transakcja nie podlega opodatkowaniu.

Zmiana PKWIU
Od 1 kwietnia 2020 roku miała ulec zmianie Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług w Polsce, ale z uwagi na pandemię koronawirusa, zmiany wprowadzone zostaną od 1 lipca 2020 roku. PKWIU będzie opierała się na nomenklaturze scalonej, czyli będzie uporządkowana w taki sposób, by mogła obowiązywać w ramach handlu międzynarodowego. Nomenklaturę scaloną opracowała Światowa Organizacja Celna.
Nowa matryca stawek VAT, którą będzie trzeba stosować od 1 lipca 2020 roku, cechuje się większą przejrzystością. Uproszczono przepisy, grupując towary objęte taką samą stawką podatku VAT. W wyniku tego obniżono niektóre stawki VAT:

• Owoce tropikalne i cytrusowe – obniżka z 8 na 5 proc.
• Wyroby ciastkarskie – obniżka z 8 lub 23 proc. do 5 proc.
• Zupy, buliony, żywność homogenizowana – obniżka z 8 do 5 proc.
• Pieczywo o wydłużonej przydatności do spożycia - obniżka z 8 do 5 proc.
• Musztarda, niektóre przyprawy przetworzone - obniżka z 23 do 8 proc.
• Produkty dla niemowląt i dzieci - obniżka z 8 do 5 proc.
• Artykuły higieniczne - obniżka z 8 do 5 proc.

Trzeba liczyć się z podwyższeniem stawki VAT na drewno opałowe i lód do celów spożywczych z 8 do 23 proc. VAT oraz na skorupiaki, mięczaki, bezkręgowce – podwyżka z 5 i 8 proc. do 23 proc.
To w gestii przedsiębiorcy leży zastosowanie odpowiedniej stawki podatku VAT na oferowane towary lub usługi. Jeśli ma w związku z tym wątpliwości, będzie mógł skierować zapytanie do organów podatkowych o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej.