Praca w tzw. szczególnych warunkach powoduje, że pracownik szybciej może uzyskać prawo do uzyskania świadczenia emerytalnego. Jakie warunki nazywane są w świetle ustawy emerytalnej szczególnymi?
Szczególne warunki pracy zostały wymienione w ustawach o emeryturach i rentach z FUS oraz w ustawie o emeryturach pomostowych i oznaczają wykonywanie obowiązków zawodowych w warunkach szczególnie obciążających pod względem psychofizycznym człowieka.
Dla kogo wcześniejsza emerytura?
Uprawnienia emerytalne dana osoba nabywa po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego, który obecnie wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Konieczne jest także posiadanie odpowiedniej liczby wypracowanych lat składkowych i nieskładkowych.
Istnieją przy tym przypadki, że pracownik może przejść na emeryturę wcześniej. Jest to możliwe, jeśli wykonywał w trakcie swojej kariery zawodowej pracę w szczególnych warunkach lub pracę w szczególnym charakterze. Kogo dotyczą zatem przepisy o wcześniejszej emeryturze?
Wcześniejsza emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach
Aby ustalić, kto ma prawo przejść na wcześniejszą emeryturę w związku z wykonywaną w szczególnych warunkach pracą, należy sięgnąć po odpowiednią instytucję, która może pochodzić z:
- ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
- ustawy o emeryturach pomostowych.
Na podstawie pierwszego z wymienionych aktów prawnych wymienia się dwie sytuacje, w których pracownik może skorzystać z możliwości przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym:
- wcześniejsza emerytura z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób urodzonych w latach 1949-1968,
- wcześniejsza emerytura na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.
Szczególne warunki pracy
Za szczególne warunki pracy uważa się zatrudnienie pracownika przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
W przypadku emerytur pomostowych również jest wykorzystywane pojęcie szczególnych warunków pracy lub pracy w szczególnym charakterze. Ustawa o emeryturach pomostowych wskazuje w art. 3 ust. 1, że prace w szczególnych warunkach obejmują prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenia zdrowia. To prace w warunkach środowiska determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które pomimo zastosowania środków profilaktycznych stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości. Mogą to być m.in. prace wykonywane pod ziemią, na wodzie, pod wodą lub w powietrzu, jak i prace w warunkach gorącego mikroklimatu, w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT wynosi 28 stopni Celsjusza i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m2. Mogą to być prace:
- w niskiej temperaturze (poniżej 0 stopni),
- bardzo ciężkie fizycznie,
- w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,
- ciężkie fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym, które wynika z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała.
Ponadto prace o szczególnym charakterze oznaczają prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej.
AUTOR ARTYKUŁU