Słowo należności nierozerwalnie związane jest z finansami i rachunkowością. Kiedy jesteśmy komuś coś winni, to występujemy w roli dłużników, zaś kwota, którą mamy zwrócić to należności dla wierzyciela.
Należności to wszystko to, co winny jest dłużnik swojemu wierzycielowi. Mogą mieć charakter krótko lub długoterminowy.
Definicja należności
Pod pojęciem należności należy rozumieć prawo przysługujące osobie fizycznej lub prawnej (wierzycielowi) do otrzymania świadczenia pieniężnego lub rzeczowego zagwarantowane umową w określonym terminie oraz w określonej kwocie. Należności wynikają z przyszłych zdarzeń wskutek realizacji świadczenia na rzecz innego podmiotu, nazywanego dłużnikiem, który może być osobą fizyczną lub osobą prawną.
Przepisy ustawy o rachunkowości również definiują należności. Wskazują one, że jest to kategoria wyłącznie pieniężna, która dotyczy wszelkich przyszłych przychodów środków pieniężnych. Księgowa zawsze zaliczy należności do grupy aktywów danego podmiotu.
Kilka rodzajów należności
Pod względem terminu płatności należności można mówić o należnościach długoterminowych, których okres spłaty jest dłuższy od 1 roku, liczonego od dnia bilansowego, albo o należnościach krótkoterminowych, z okresem spłaty do 1 roku.
Należnościami krótkoterminowymi są należności z tytułu dostaw i usług. W grupie długoterminowych można wymienić kilka kategorii należności:
- od pracowników - wiążące się z koniecznością zwroty nienależnie pobranych świadczeń,
- publicznoprawne - związane z roszczeniami o zwrot podatków - dochodowego czy podatku VAT,
- od właścicieli - obejmujące także zaliczki właściciela na poczet przyszłych zysków,
- finansowe - związane z transakcjami finansowymi, w tym udzielone pożyczki,
- warunkowe - ewidencjonowane pozabilansowo.
Dużą kategorią należności długoterminowych są należności publicznoprawne, od szeroko pojętych władz państwowych, z tytułu podatku dochodowego i zaliczek na ten podatek, podatku VAT do odprowadzenia, podatków, opłat i dotacji, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, ceł i innych rozliczeń importowanych.
Egzekwowanie należności
Egzekwowanie, inaczej po prostu odzyskiwanie przez wierzycieli należności oznacza ich ściąganie, czyli wszystkie czynności, jakie są podejmowane w sytuacji, gdy należności nie spływają w ustalonym terminie na konto wierzyciela. Zmuszony jest on do podjęcia odpowiednich kroków, łącznie z naliczeniem odsetek karnych i ze wszczęciem sporu w sądzie.
Dla dobra wierzyciela oraz utrzymania jego płynności finansowej warto jest na bieżąco, w sposób rozważny zarządzać istniejącymi należnościami. Jeśli są one wymagalne, to od razu należy je ściągać od dłużników. Trzeba też podejmować działania prewencyjnie, windykacyjne oraz monitoring.
AUTOR ARTYKUŁU