Umowa o pracę powinna być zawierana pomiędzy pracownikiem a pracodawcą po to, aby ustalić warunki zatrudnienia danej osoby. Dokument ten z założenia powinien być powiązany z wykonywaną przez pracownika pracą. Tymczasem bywa, że umowa o pracę jest zawierana, pomimo że strony nie mają faktycznego zamiaru wykonywania pracy. Taka pozorna umowa o pracę ma na celu wyłącznie objęcie pracownika ubezpieczeniem społecznym.
Wada oświadczenia woli
Na gruncie prawa cywilnego istnieje pojęcie oświadczenia woli, niosącego za sobą skutki prawne. Niestety, ale oświadczenie to posiada pewne wady. Jedną z nich jest właśnie pozorność, polegająca na świadomym i swobodnym złożeniu pozornego oświadczenia woli drugiej stronie, zgadzającej się na taki stan rzeczy.
Pamiętajmy, że pozorność prowadzi do nieważności czynności prawnej. Najczęściej dochodzi do tego, gdy strony oświadczenia woli dążą do stworzenia wyłącznie na zewnątrz wrażenia powstania skutków prawnych wynikających z podejmowanej czynności prawnej, ale nie chcą ich faktycznie dokonywać.
Nieważność pozornej umowy o pracę
Z mocy prawa, umowa o pracę mająca znamiona pozorności, będzie nieważna. Pozorność umowy o pracę ocenia się biorąc za punkt odniesienia art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego, w związku z art. 300 Kodeksu pracy. W podanych przepisach wskazano, że za nieważne należy traktować oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Dodatkowo, jeśli oświadczenie tego typu jest złożone wyłącznie w celu ukrycia innej czynności prawnej, wówczas jego ważność ocenia się według własności tej czynności.
Definiuje się, że umowa prawna została zawarta dla pozoru wówczas, gdy w trakcie składania oświadczenia woli obie strony mają świadomość, że określona w umowie praca nie będzie świadczona przez pracownika. Jednocześnie, podmiot wskazany w umowie pełniący rolę pracodawcy nie będzie koszystał z pracy pracownika. Strony umowy od razu zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy.
Pozorna umowa o pracę będzie orzeczona również wtedy, gdy praca jest świadczona na innej podstawie, np. na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenie. Umowa o pracę nie będzie miała charakteru pozornego, gdy pracownik podjął na jej podstawie pracę i wykonał ją w sposób należyty, zaś pracodawcę tę pracę przyjął.
Po co zawierane są pozorne umowy o pracę?
Najczęściej powodem zawierania pozornych umów o pracę jest chęć objęcia zatrudnionego w ten sposób pracownika ubezpieczeniem społecznym. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku:
- Uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez kobiety ciężarne,
- Zmniejszenia wysokości składek, jakie zatrudniony byłby zobowiązany odprowadzać z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
AUTOR ARTYKUŁU